Touriño compara la Cidade da Cultura con la Catedral de Santiago F. V. - Santiago
EL PAÍS - 29-12-2006
El presidente de la Xunta, Emilio Pérez Touriño, situó ayer la importancia de la Cidade da Cultura al mismo nivel que la Catedral de Santiago, por encima de otras instalaciones culturales como el Centro Galego de Arte Contemporánea (CGAC), por lo que, en su opinión, no supondrá competencia para éste.Touriño subrayó que el complejo del Monte Gaiás "juega en otro nivel. Hablamos del top dez, de lanzar un proyecto que pretende estar en la primera línea".
La "excelencia arquitectónica" de la obra, una vez revisada, precisó, "es de tal potencia y de tal envergadura" que Galicia tiene la oportunidad de situarse "donde están otros que construyeron ese proyecto a lo largo de los años. Debemos aspirar a competir con la red de la Tate Gallery, el Centro Georges Pompidou, o el Museo Guggenheim; nada que ver con los otros centros que hoy tenemos en Galicia; es otro escenario y otro objetivo".
"Sólo tenemos otro escenario" semejante, explicó el presidente, en la búsqueda de ese "salto cualitativo". Un escenario que en este caso "se suma y que se llama Catedral de Santiago. Galicia tiene un referente internacional que es la Catedral. En el siglo XXI queremos poner en movimiento otro escenario al que llamamos Cidade da Cultura".
Te quiero más que a la salvación de mi alma
Catalina en Abismos de pasión de Luis Buñuel
FIN DE AÑO LITERARIO
1974.FLOR DE *SANTIDAD.
Ao lonxe destacábase a figura dun forasteiro, desgreñado e bizantino, co seu gabán empapado, adornado pola vieira, e o bordón engarzado á diestra. Vaise achegando ao pobo pola ponte antiga, unha vella estrutura de madeira e pedra que resiste o paso dos séculos, cos seus arcos combados, as claves desencaixadas e unha insólita enfermeiría de peregrinos no medio. Un hospital gótico construído polo diaño nunha noite co fin de apresar un soño romántico. O home detense, entre a néboa, sen rumbo, no medio da praza dos taxistas. Sen coñecelo de nada os dous únicos condutores saúdano, como se fixo sempre, tan afables como aburridos: tres ou catro viaxes diarias sonche pouca faena.
O neno está colgado, mecéndose, enriza da baranda ferrumbrosa dunha paquetería. “A Crisálida”, lese, con fina caligrafía procesal case borrada pola humidade, a humildade e o tedio. Mantense á espera, véndoo chegar, con ollos espectantes, unha pequena novidade nese mundo inzado de tanta nada; sempre atendendo, agardando, esperando por ese Godot que arribará de ultramar. Ten un nome anticuado o mozo, Higinio, e leva unha vida monótona, vella, cativa. Parece tan abatido como as pedras musgosas que cobren as columnas dos soportais, tan afincado como as losas rezumantes de líquenes que conforman o empedrado. A imaxe triste dun tempo petrificado.
O seu pai morreu afogado uns anos antes, un naufraxio no máis dourado dunha infancia rezumante de agarimo. Non se soubo que sucedera. O corpo apareceu ao fin, inchado e mordido, verde flotando escuro na prata dun mar de viño, tras unha semana de incesantes procuras, berros da nai, silencio nos fillos e susurros desde o leito da esposa. O neno non puidera desprenderse dun duelo feroz, incapaz de desaloxar do pensamento aquela imaxe fatídica, cóncava. A figura dolosa dunha morte acuaria.
¡Que inverno aquel¡ A terra e o mar, o ceo e o aire embravecidos sen pausa durante todo o ano. Os barcos arriscándose cada día. As mulleres cos seus rezos ao Señor Santiago e á Virxe do Carmen. O neno, manso como unha pomba e humilde como a terra, acompañaba á súa nai ao peirao na madrugada. Levántanse xuntos para ver a chegada os barcos entre a mareixada. ¡Que inverno aquel¡ O país revolto polas folgas nas grandes fábricas. Os obreiros combativos, varios mortos asasinados nos asteleiros da cidade. A radio emitía malas noticias desde a capital, resoaban tambores de guerra nos cuarteis. ¡Que inverno aquel¡ O pobo intranquilo, a incerteza facendo estragos en cada casa, os cambios que se acaecían afectaban a todos e ninguén sabía de certo o que ocorría, por canto tempo, tampouco que podería pasar. Bazas fulleras campaneando por todas partes.
O peregrino pregúntalle onde pode durmir e o rapaz se apresta a ensinarlle os dous sitios que dan camas. Pero non atopan nada libre nos hostais, unha nova remesa de obreiros da central térmica ocupouno todo, e aínda se esperan máis traballadores para terminar por fin a fábrica do embalse. O neno lévao a casa e a nai acólleo, dándolle acubillo no baixo da construción mariñeira, onde unha pequena habitación cunha cama de ferro cromado ten un ventanuco que dá á rúa da Victoria Nacional. A muller pregunta ao romeu sobre a súa ruta. “Desde a mesma Pamplona veño, señora. Con sorte mañá chegarei a Santiago, por fin bicarei ao Apóstolo, Señor do Trueno, e buscarei remedio co Santo dos Croques ao meu esquecemento”.
A moza soña cada noite con esa nenez, xa remota. Agora está repetindo COU nun internado compostelán e nada foi como el pensaba quería imaxinaba. O aparecido sentado no centro da cama parécese moito ao seu pai. Está chorando, fíos de bágoas vermellas márcanlle as fazulas roídas polos peixes. Nótaselle molesto e desconfiado. Ao miralo, Higinio dáse conta de que algo non vai ben. O home está celoso, as súas queixas e as súas protestas entran e saen, percorrendo todas as habitacións do internado. Higinio espértase gritando e enseguida dórmese asustado. De madrugada aparéceselle o seu pai outra vez, morto vestido de branco, cun traxe imposible de mariñeiro falso. Algunhas outras noites, con todo, visítao o peregrino, níveo. ¡Aí mesmo, mirando pola fiestra, rompendo as verxas coma un titán¡ Recóstase aos pés da liteira, pídelle amable que volva a casa; pero ao mesmo tempo que sorrí, a sua mueca asusta. Gargalladas transparentes resoan, a moza grita levántase os compañeiros espertan o estranxeiro desaparece. Higinio veo afastarse, de *esclavina e chapeu calañés, cun báculo de ouro e xacintos engarzados.
*****
Pola mañá, moi cedo, o neno esperta nervioso e baixa á cociña. O peregrino non está. Higinio sae á rúa e contempla como o seu amigo ascende por entre a escarcha do monte. Sobe animoso, escalando a costa barcina e argéntea dun carreiro trillado por rebaños, caiados e carros, hollado cos zocos dos aldeanos. Higinio entristecese, sentíndose baleiro, e un profundo malestar apodéraselle do corpo.
O neno sae do portal apurado, ten que cruzar correndo o pobo para deixar polas casas o xornal. Rápido, antes de que soe a sirena do colexio. Na súa familia todos teñen que traballar. O irmán na pesca, a nena servindo co dentista no chalet, a nai no seu: a casa, a horta, o curral, as bestas. Churras, churras, oíase dicir á muller na traseira da casa; tiña que ocuparse pronto enseguida dos animais para poder visitar a unha curmá. Pitas, pitas, pitas, pitas, seguía a muller.
O neno está doente, doliente, melancólico, como ido, e a ela parécelle que lle botaron o mal de ollo. A sua parente, encerrada na casa desde moi nova, seica poida axudala no seu designio, descifrar os augurios infaustos que sinalan as cartas. Pero a nai tenlle medo a aquela inválida histérica. A morte sempre ten merodeado por aquel leito seu de vella endemoniada. “Meigas fora”, a muller sorpréndese e persignase ao escoitar a súa propia voz renegando dun familiar.
Higinio é un neno fantasioso. Pensa todos os días en fuxir do pobo, pero teme que o alcance a noite. Imaxínase perdido nun camiño solitario, errante fronte a un carreiro polo que non chegaría a ningunha parte, chegado a bifurcacions insospeitadas, durmindo na aurora baixo un cruceiro gótico. Sen saber o porqué do seu desexo, soña co retorno do peregrino. Imaxínase con el en casa, conversando mentres escoitan escuras novidades repetidas polo parte; rebatindo ao primoxénito na mesa; xogando en cama á brisca cando a súa nai plancha; lucindo no paseo os domingos á súa irmá.
A muller decídese a ir a casa da adivíña, a súa sogra acompáñaa, mal encarada, rosmando. A meiga recíbeas na súa habitación, un lobicán durme ao seu lado; a enferma vive encamada desde nena. Non ten nin que sacar a baraxa, coñeceu tantos casos similares. Nada máis vela dille nun rumoreo que xa sabe o que vén pedirlle. “Compre co levedes a San Andrés de Teixido” fala mentres se dá a volta; e o can esperta cando oe a voz da súa ama, fiero, ensinando as súas armas ás dúas mulleres.
Teñen que esperar unhas semanas pola festa do santo. Ao fin chega a data da romaría, van no autobús ata Agarimo e logo cruzan andando toda a serra. Higinio carga cunha facha xigantesca, a vela é máis alta que el e tan grosa como o cabo dun remo. A avóa e a nai percorren a última costa de xoellos. A aldea divísase ao fondo, ateigada de xente devota, as pregarias baixan da montaña ao mar, ata polos*acantilados vense grupos de paisanos ofrecidos ao santo, os rezos érguense ante o verde do auga para chegar ao azul do ceo. Cando entran os tres na capela, o sangue cobre as pernas de ambas mulleres e pingas penitentes puntean a cantería románica. O neno, serio e piadoso, deixa a súa candea nunha pila inmensa baixo a bóveda de oxivas, a cera inunda o cruceiro como unha onda de prata. Os exvotos cobren as paredes e tres pesqueiros colgan da viga mestra, *resplandecendo a súa quilla á luz amarela dos cirios.
*****
Un día moi cedo retorna o forasteiro. Atópase co neno, aínda é de noite e axúdao no seu traballo mañanero. Cóntalle que está de paso, camiño á súa terra aragonesa, tras penar ao apóstolo unha falta moi grande: quince días pasou de ayuno en San Francisco e tres de penitente baixo o Cordeiro do Pórtico. Dille que regresou porque quere agradecerlles a *hospitalidade. Trouxo para a nai un pequeno botón de azabache indio e para o neno a cruz do Apóstolo. Higinio acompáñao a casa, déixaos falando: a muller agradecida, o home cautivado; e o pequeno corre contento a xogar ao escondite cos seus amigos polas ruínas da fábrica de curtidos.
Cando regresa atopa á súa nai soa; Higinio querería terse despedido do estranxeiro. Ao día seguinte o neno quédase en casa, non quere ir ao traballo, nin despois ao colexio. Non conseguen levantalo da cama. Pero el sabe que non se atopa mal. Ao contrario, nada di, pero malia o seu merma, non é malestar o que sente; é confuso benestar, alivio, un descanso eterno ao que aspira.
Pasan semanas, a nai teme que o neno quédaselles na cama para sempre, como contan que pasou coa súa curmá a meiga. Sabe que na súa familia sempre habitou unha vena mística. Decide tomar medidas. Lévao ao pósito a que o mire o seu médico de cabeceira.
O doutor Amado non observa nada raro. Logo de comprobar os resultados das análises recoméndalle que vaia co neno a un psiquiatra da capital. O especialista da Coruña dáse conta de que a orixe da melancolía é o forasteiro, algo que a curmá non quixo revelar. O neno mórrese por ter un pai e o peregrino ocupou ese lugar tan imaxinario como real.
Pero o home quedouse no pobo. Vive escondido nun *alpendre da horta. Algunhas noites entra na casa, ás escuras, escalando a parra. O neno está ao tanto destas visitas, asúmeas e favoréceas: a súa idea, o seu anhelo, consiste en que o romeu poida *ficar na casa. Os seus irmáns tamén descobren ao *meteco, pero as súas opinións son contrarias, pretenden botar ao intruso e acosan á nai con preguntas e esixencias. Aínda que non poden; é unha muller moi forte, viuda de vivos, e non se dobrega ante a inimiga filial. A relación da parella comeza a ser tan evidente como ilícita. Os corrillos crecen polas casas do pobo. Os irmáns acoden a buscar o consello da familia paterna. Os parentes do afogado conxúranse. Tres homes danlle unha malleira ao estranxeiro, déixano tirado morto malferido na bodega, cos porcos olisqueando os zapatós e as pitas asustadas tralo somier que sostén da alambrada.
Higinio non se decatou do ocorrido. Pasa todas as tardes na fábrica, sempre xogando ao escondite cos seus amigos. Á noitiña vanse ao varadeiro, baixo o añil do ceo pasan de man en man os mistos. Cando todo queda fusco comezan a contarse vellas historias de medo antigo: o home lobo, a santa compaña, meigas, trasgos, sochantres e aparecidos.
*****
O rapaz deixa o colexio e comeza a saír a pescar máis aló de ríaa. Convértese no home da casa. A irmá entrou interna no pazo do avogado e o primoxénito derrotado vencido abandonou á nai. Higinio é o benxamín que foi coroado. Pero, máis aló desa a súa imaxe adusta, a muller mórrese de pena, non quere que o seu pequeno vaia ao mar cada noite. Teme que atope o mesmo final que levou ao pai. A visión do seu marido obsesiónaa. O seu cadáver, inflado e putrefacto, devolto polo auga logo de vagar dez días nas profundidades de ría, aparéceselle cada vez que ve saír o barco co seu pequeno saudando dende a proa.
De súpeto Higinio creceu dez anos. Traballa como o que máis, aprende antes que ninguén. Tamén comeza a beber e a xurar, igual que todos. Non se preocupa, non fai nin máis nin menos que canto vai. Se existisen os grumetes entre a pesca de baixura, el cumpriría á perfección ese papel; pero non é así. No traballo os mariñeiros compárteno todo e a igualdade é a principal insignia; axudan ao principiante, aínda que é un máis e lévase o seu quiñón como calquera. Higinio faise amigo do patrón, o vello Botas trátao coma se fose un fillo e o neno venérao.
O rapaz perde a melancolía. Levántase cada día animoso tenaz seguro, preparado para almorzar e comer enseguida forte e saír pronto renovado contento ao mar. Do océano gústanlle os seus ruxidos, os sustos, o vaivén do pesqueiro, o baldeo das olas pola ponte; do oficio as noites en vela, o arrastre das redes en mar aberto, tapar con bancos de prata as cadernas, recoller as nasas do esteiro á volta, subastar a mercancía ao alba na rampa; e ás veces ata o deixan levar o timón un intre. Só cando non está o vello capitán na ponte. Ao pilotar séntese Lord Jim. Non lle asustan as profundidades mariñas, sábeas cheas de vida, cunha existencia abisal, prolífica e soberbia, que Higinio querería coñecer. Pensa que non é imposible. O seu pai soubo dela.
A parella continuou as súas relacións ilícitas. Tras uns meses de intercambio de cartas, algunha conferencia desde a centralita e breves encontros clandestinos na capital, volve o forasteiro. A familia acéptao, a avóa recoñece que á fin e ao cabo será como un pai para os seus tres netos orfos e tamén un amparo para a nora. Ademais, xa pasaron máis de tres anos da morte do seu fillo e o loito cumpriuse como correspondía. Os cuñados respectan a sabia decisión da súa nai. O primoxénito vencido derrotado só di: “E daquela”
Logo de varios meses de exames, vixilancia e promesas, a parella cásase. O pai peregrino traslada o seu reloxería desde Pamplona ao pobo. Enseguida toma as rendas da casa. A esposa deixa a horta, o río e os animais; o home regálalle cremas, vestidos, un chapeu, luvas e xoias. Os maiores volven ao fogar: a nena aproba a reválida e matricúlase na Normal, o maior prepárase no oficio co seu padrastro. O fillo menor non pode seguir así: traballando e bebendo coma se fose un adulto; apenas ten catorce anos. O home quere que estude, ten que labrarse un porvir; e así é como Higinio acaba nun internado, pesaroso nas verdes pedras compostelanas umbrías cansas.
Ao lonxe destacábase a figura dun forasteiro, desgreñado e bizantino, co seu gabán empapado, adornado pola vieira, e o bordón engarzado á diestra. Vaise achegando ao pobo pola ponte antiga, unha vella estrutura de madeira e pedra que resiste o paso dos séculos, cos seus arcos combados, as claves desencaixadas e unha insólita enfermeiría de peregrinos no medio. Un hospital gótico construído polo diaño nunha noite co fin de apresar un soño romántico. O home detense, entre a néboa, sen rumbo, no medio da praza dos taxistas. Sen coñecelo de nada os dous únicos condutores saúdano, como se fixo sempre, tan afables como aburridos: tres ou catro viaxes diarias sonche pouca faena.
O neno está colgado, mecéndose, enriza da baranda ferrumbrosa dunha paquetería. “A Crisálida”, lese, con fina caligrafía procesal case borrada pola humidade, a humildade e o tedio. Mantense á espera, véndoo chegar, con ollos espectantes, unha pequena novidade nese mundo inzado de tanta nada; sempre atendendo, agardando, esperando por ese Godot que arribará de ultramar. Ten un nome anticuado o mozo, Higinio, e leva unha vida monótona, vella, cativa. Parece tan abatido como as pedras musgosas que cobren as columnas dos soportais, tan afincado como as losas rezumantes de líquenes que conforman o empedrado. A imaxe triste dun tempo petrificado.
O seu pai morreu afogado uns anos antes, un naufraxio no máis dourado dunha infancia rezumante de agarimo. Non se soubo que sucedera. O corpo apareceu ao fin, inchado e mordido, verde flotando escuro na prata dun mar de viño, tras unha semana de incesantes procuras, berros da nai, silencio nos fillos e susurros desde o leito da esposa. O neno non puidera desprenderse dun duelo feroz, incapaz de desaloxar do pensamento aquela imaxe fatídica, cóncava. A figura dolosa dunha morte acuaria.
¡Que inverno aquel¡ A terra e o mar, o ceo e o aire embravecidos sen pausa durante todo o ano. Os barcos arriscándose cada día. As mulleres cos seus rezos ao Señor Santiago e á Virxe do Carmen. O neno, manso como unha pomba e humilde como a terra, acompañaba á súa nai ao peirao na madrugada. Levántanse xuntos para ver a chegada os barcos entre a mareixada. ¡Que inverno aquel¡ O país revolto polas folgas nas grandes fábricas. Os obreiros combativos, varios mortos asasinados nos asteleiros da cidade. A radio emitía malas noticias desde a capital, resoaban tambores de guerra nos cuarteis. ¡Que inverno aquel¡ O pobo intranquilo, a incerteza facendo estragos en cada casa, os cambios que se acaecían afectaban a todos e ninguén sabía de certo o que ocorría, por canto tempo, tampouco que podería pasar. Bazas fulleras campaneando por todas partes.
O peregrino pregúntalle onde pode durmir e o rapaz se apresta a ensinarlle os dous sitios que dan camas. Pero non atopan nada libre nos hostais, unha nova remesa de obreiros da central térmica ocupouno todo, e aínda se esperan máis traballadores para terminar por fin a fábrica do embalse. O neno lévao a casa e a nai acólleo, dándolle acubillo no baixo da construción mariñeira, onde unha pequena habitación cunha cama de ferro cromado ten un ventanuco que dá á rúa da Victoria Nacional. A muller pregunta ao romeu sobre a súa ruta. “Desde a mesma Pamplona veño, señora. Con sorte mañá chegarei a Santiago, por fin bicarei ao Apóstolo, Señor do Trueno, e buscarei remedio co Santo dos Croques ao meu esquecemento”.
A moza soña cada noite con esa nenez, xa remota. Agora está repetindo COU nun internado compostelán e nada foi como el pensaba quería imaxinaba. O aparecido sentado no centro da cama parécese moito ao seu pai. Está chorando, fíos de bágoas vermellas márcanlle as fazulas roídas polos peixes. Nótaselle molesto e desconfiado. Ao miralo, Higinio dáse conta de que algo non vai ben. O home está celoso, as súas queixas e as súas protestas entran e saen, percorrendo todas as habitacións do internado. Higinio espértase gritando e enseguida dórmese asustado. De madrugada aparéceselle o seu pai outra vez, morto vestido de branco, cun traxe imposible de mariñeiro falso. Algunhas outras noites, con todo, visítao o peregrino, níveo. ¡Aí mesmo, mirando pola fiestra, rompendo as verxas coma un titán¡ Recóstase aos pés da liteira, pídelle amable que volva a casa; pero ao mesmo tempo que sorrí, a sua mueca asusta. Gargalladas transparentes resoan, a moza grita levántase os compañeiros espertan o estranxeiro desaparece. Higinio veo afastarse, de *esclavina e chapeu calañés, cun báculo de ouro e xacintos engarzados.
*****
Pola mañá, moi cedo, o neno esperta nervioso e baixa á cociña. O peregrino non está. Higinio sae á rúa e contempla como o seu amigo ascende por entre a escarcha do monte. Sobe animoso, escalando a costa barcina e argéntea dun carreiro trillado por rebaños, caiados e carros, hollado cos zocos dos aldeanos. Higinio entristecese, sentíndose baleiro, e un profundo malestar apodéraselle do corpo.
O neno sae do portal apurado, ten que cruzar correndo o pobo para deixar polas casas o xornal. Rápido, antes de que soe a sirena do colexio. Na súa familia todos teñen que traballar. O irmán na pesca, a nena servindo co dentista no chalet, a nai no seu: a casa, a horta, o curral, as bestas. Churras, churras, oíase dicir á muller na traseira da casa; tiña que ocuparse pronto enseguida dos animais para poder visitar a unha curmá. Pitas, pitas, pitas, pitas, seguía a muller.
O neno está doente, doliente, melancólico, como ido, e a ela parécelle que lle botaron o mal de ollo. A sua parente, encerrada na casa desde moi nova, seica poida axudala no seu designio, descifrar os augurios infaustos que sinalan as cartas. Pero a nai tenlle medo a aquela inválida histérica. A morte sempre ten merodeado por aquel leito seu de vella endemoniada. “Meigas fora”, a muller sorpréndese e persignase ao escoitar a súa propia voz renegando dun familiar.
Higinio é un neno fantasioso. Pensa todos os días en fuxir do pobo, pero teme que o alcance a noite. Imaxínase perdido nun camiño solitario, errante fronte a un carreiro polo que non chegaría a ningunha parte, chegado a bifurcacions insospeitadas, durmindo na aurora baixo un cruceiro gótico. Sen saber o porqué do seu desexo, soña co retorno do peregrino. Imaxínase con el en casa, conversando mentres escoitan escuras novidades repetidas polo parte; rebatindo ao primoxénito na mesa; xogando en cama á brisca cando a súa nai plancha; lucindo no paseo os domingos á súa irmá.
A muller decídese a ir a casa da adivíña, a súa sogra acompáñaa, mal encarada, rosmando. A meiga recíbeas na súa habitación, un lobicán durme ao seu lado; a enferma vive encamada desde nena. Non ten nin que sacar a baraxa, coñeceu tantos casos similares. Nada máis vela dille nun rumoreo que xa sabe o que vén pedirlle. “Compre co levedes a San Andrés de Teixido” fala mentres se dá a volta; e o can esperta cando oe a voz da súa ama, fiero, ensinando as súas armas ás dúas mulleres.
Teñen que esperar unhas semanas pola festa do santo. Ao fin chega a data da romaría, van no autobús ata Agarimo e logo cruzan andando toda a serra. Higinio carga cunha facha xigantesca, a vela é máis alta que el e tan grosa como o cabo dun remo. A avóa e a nai percorren a última costa de xoellos. A aldea divísase ao fondo, ateigada de xente devota, as pregarias baixan da montaña ao mar, ata polos*acantilados vense grupos de paisanos ofrecidos ao santo, os rezos érguense ante o verde do auga para chegar ao azul do ceo. Cando entran os tres na capela, o sangue cobre as pernas de ambas mulleres e pingas penitentes puntean a cantería románica. O neno, serio e piadoso, deixa a súa candea nunha pila inmensa baixo a bóveda de oxivas, a cera inunda o cruceiro como unha onda de prata. Os exvotos cobren as paredes e tres pesqueiros colgan da viga mestra, *resplandecendo a súa quilla á luz amarela dos cirios.
*****
Un día moi cedo retorna o forasteiro. Atópase co neno, aínda é de noite e axúdao no seu traballo mañanero. Cóntalle que está de paso, camiño á súa terra aragonesa, tras penar ao apóstolo unha falta moi grande: quince días pasou de ayuno en San Francisco e tres de penitente baixo o Cordeiro do Pórtico. Dille que regresou porque quere agradecerlles a *hospitalidade. Trouxo para a nai un pequeno botón de azabache indio e para o neno a cruz do Apóstolo. Higinio acompáñao a casa, déixaos falando: a muller agradecida, o home cautivado; e o pequeno corre contento a xogar ao escondite cos seus amigos polas ruínas da fábrica de curtidos.
Cando regresa atopa á súa nai soa; Higinio querería terse despedido do estranxeiro. Ao día seguinte o neno quédase en casa, non quere ir ao traballo, nin despois ao colexio. Non conseguen levantalo da cama. Pero el sabe que non se atopa mal. Ao contrario, nada di, pero malia o seu merma, non é malestar o que sente; é confuso benestar, alivio, un descanso eterno ao que aspira.
Pasan semanas, a nai teme que o neno quédaselles na cama para sempre, como contan que pasou coa súa curmá a meiga. Sabe que na súa familia sempre habitou unha vena mística. Decide tomar medidas. Lévao ao pósito a que o mire o seu médico de cabeceira.
O doutor Amado non observa nada raro. Logo de comprobar os resultados das análises recoméndalle que vaia co neno a un psiquiatra da capital. O especialista da Coruña dáse conta de que a orixe da melancolía é o forasteiro, algo que a curmá non quixo revelar. O neno mórrese por ter un pai e o peregrino ocupou ese lugar tan imaxinario como real.
Pero o home quedouse no pobo. Vive escondido nun *alpendre da horta. Algunhas noites entra na casa, ás escuras, escalando a parra. O neno está ao tanto destas visitas, asúmeas e favoréceas: a súa idea, o seu anhelo, consiste en que o romeu poida *ficar na casa. Os seus irmáns tamén descobren ao *meteco, pero as súas opinións son contrarias, pretenden botar ao intruso e acosan á nai con preguntas e esixencias. Aínda que non poden; é unha muller moi forte, viuda de vivos, e non se dobrega ante a inimiga filial. A relación da parella comeza a ser tan evidente como ilícita. Os corrillos crecen polas casas do pobo. Os irmáns acoden a buscar o consello da familia paterna. Os parentes do afogado conxúranse. Tres homes danlle unha malleira ao estranxeiro, déixano tirado morto malferido na bodega, cos porcos olisqueando os zapatós e as pitas asustadas tralo somier que sostén da alambrada.
Higinio non se decatou do ocorrido. Pasa todas as tardes na fábrica, sempre xogando ao escondite cos seus amigos. Á noitiña vanse ao varadeiro, baixo o añil do ceo pasan de man en man os mistos. Cando todo queda fusco comezan a contarse vellas historias de medo antigo: o home lobo, a santa compaña, meigas, trasgos, sochantres e aparecidos.
*****
O rapaz deixa o colexio e comeza a saír a pescar máis aló de ríaa. Convértese no home da casa. A irmá entrou interna no pazo do avogado e o primoxénito derrotado vencido abandonou á nai. Higinio é o benxamín que foi coroado. Pero, máis aló desa a súa imaxe adusta, a muller mórrese de pena, non quere que o seu pequeno vaia ao mar cada noite. Teme que atope o mesmo final que levou ao pai. A visión do seu marido obsesiónaa. O seu cadáver, inflado e putrefacto, devolto polo auga logo de vagar dez días nas profundidades de ría, aparéceselle cada vez que ve saír o barco co seu pequeno saudando dende a proa.
De súpeto Higinio creceu dez anos. Traballa como o que máis, aprende antes que ninguén. Tamén comeza a beber e a xurar, igual que todos. Non se preocupa, non fai nin máis nin menos que canto vai. Se existisen os grumetes entre a pesca de baixura, el cumpriría á perfección ese papel; pero non é así. No traballo os mariñeiros compárteno todo e a igualdade é a principal insignia; axudan ao principiante, aínda que é un máis e lévase o seu quiñón como calquera. Higinio faise amigo do patrón, o vello Botas trátao coma se fose un fillo e o neno venérao.
O rapaz perde a melancolía. Levántase cada día animoso tenaz seguro, preparado para almorzar e comer enseguida forte e saír pronto renovado contento ao mar. Do océano gústanlle os seus ruxidos, os sustos, o vaivén do pesqueiro, o baldeo das olas pola ponte; do oficio as noites en vela, o arrastre das redes en mar aberto, tapar con bancos de prata as cadernas, recoller as nasas do esteiro á volta, subastar a mercancía ao alba na rampa; e ás veces ata o deixan levar o timón un intre. Só cando non está o vello capitán na ponte. Ao pilotar séntese Lord Jim. Non lle asustan as profundidades mariñas, sábeas cheas de vida, cunha existencia abisal, prolífica e soberbia, que Higinio querería coñecer. Pensa que non é imposible. O seu pai soubo dela.
A parella continuou as súas relacións ilícitas. Tras uns meses de intercambio de cartas, algunha conferencia desde a centralita e breves encontros clandestinos na capital, volve o forasteiro. A familia acéptao, a avóa recoñece que á fin e ao cabo será como un pai para os seus tres netos orfos e tamén un amparo para a nora. Ademais, xa pasaron máis de tres anos da morte do seu fillo e o loito cumpriuse como correspondía. Os cuñados respectan a sabia decisión da súa nai. O primoxénito vencido derrotado só di: “E daquela”
Logo de varios meses de exames, vixilancia e promesas, a parella cásase. O pai peregrino traslada o seu reloxería desde Pamplona ao pobo. Enseguida toma as rendas da casa. A esposa deixa a horta, o río e os animais; o home regálalle cremas, vestidos, un chapeu, luvas e xoias. Os maiores volven ao fogar: a nena aproba a reválida e matricúlase na Normal, o maior prepárase no oficio co seu padrastro. O fillo menor non pode seguir así: traballando e bebendo coma se fose un adulto; apenas ten catorce anos. O home quere que estude, ten que labrarse un porvir; e así é como Higinio acaba nun internado, pesaroso nas verdes pedras compostelanas umbrías cansas.
FELICES FIESTAS CON WF
WILLIAM FAULKER. LA MANSION
LA OBRA
La aparición de La mansión en 1959 supone uno de los hitos más importantes de la literatura norteamericana moderna, Con ella William Faulkner da fin a la trilogía de los Snopes, que comenzó con “El Villorrio” (1940) y prosiguió con “La ciudad” (1957).
La mansión es una crónica exhaustiva de la vida norteamericana de provincias, un retablo de las más variadas situaciones novelísticas y de las motivaciones humanas más entrañables, surgidas en el proceso vital de unos seres, hijos de la imaginación, que, no obstante, se nos imponen con su insuperable caudal de humanidad.
El lector de Faulkner volverá a encontrar en este libro a los viejos personajes de “El villorrio” y de “La ciudad”, discurriendo con sus pequeñas y grandes miserias; en el ambiente preferido por el autor: los estados del Sur americano.
Flem Snopes, el hombre enamorado del dinero; Eula, su mujer, de electrizante sensualidad; su hija Linda; y la humanísima figura del abogado Stevens, así como infinidad de personajes secundarios, son los protagonistas de esta novela, con la que William Faulkner cierra la que constituye su obra más importante; la saga de los Snopes, sabiamente construida en tres etapas independientes, cada una de las cuales puede leerse sin necesidad de conocer las demás.
ARGUMENTO
Mink Snopes, humilde granjero del Recodo del Francés, entra en litigio con su vecino Jack Houston por haber mantenido éste en sus pastos y en su camada una vaca de su propiedad. El pelti, cuya solución considera Mink injusta y ofensiva, le lleva a la determinación de asesinar a Houston. Mink es condenado a cadena perpetua en la penitenciaría de Parchman y solicita reiteradamente l ayuda de su primo Flem Snopes, hombre de influencia en el condado de Yoknapatawpha y banquero de Jefferson. Flem se la niega. Gracias a su buena conducta en el penal, Mink está a punto de obtener el indulto a los veinte años de prisión, pero Flem, que teme represalias por parte de su primo, manda a presidio a otro de sus parientes para que complique a Mink, en un intento de fuga. Como consecuencia de ello, Mink es condenado a veinte años más de cárcel.
La hija de la mujer de Flem, Linda –viuda de un escultor judío y comunista, y sorda a consecuencia de la explosión de una bomba-, enterada de la injusticia cometida en la persona de Mink, obtiene la libertad de su tío, con la ayuda del abogado Gavin Stevens y de un amigo de éste, V.K. Ratliff. A los trenita y oho años de su ingreso en Parchman, Mink Snopes logra la libertad, se traslada a Jefferson, penetra en la mansión de su primo Flem y lo asesina. Paralela a esta historia, discurre otra no menos importante: la de los frustrados amores enter Linda kohl Snopes y Gavin Stevens.
PERSONAJES
Mink Snopes. Es un hombre de poca corpulencia y escasa estatura. Durante los treinta y ocho años de permanencia en la penitenciaría vive con la esperanza de encontrarse un día en libertad para vengarse de su primo Flem, responsable de su prologado cautiverio. Mink es un tipo cazurro, desconfiado, que vive su resentimiento contra la sociedad con obsesiva intesnsidad.
Flem Snopes. Primo de Mink. De escasa corpulencia física. Impotente sexual. El hombre inteligente de la familia. Gracias a sus inconfesables manejos obtiene uno de los dos bancos de Jefferson. Su amor al dinero le lleva al desprecio absoluto de toda norma moral. Acostumbra vestir de negro, con corbata de lazo, y a cubrirse, cuando va por la calle, con sombrero de “banquero”, que sustituye en su casa y en la oficina por otro de alas anchas, como el que usan los plantadores de algodón. Encarna la frialdad, el egoísmo y el cinismo humanos. A pesar de ello, su muerte, viril y serena, le redime, en parte, de sus pasadas bajezas.
Gavin Stevens. Abogado de Jefferson. Representa, como contrapartida, la espiritualidad del hombre. Generoso, desinteresado, sensible y escéptico. Tipo de mediana estatura, delgado, que viste con buen gusto. Hombre sano de principios, lucha contra la deshonestidad imperante en la sociedad de los estados suristas americanos.
V.K. ratliff. Fornidom robusto. Hombre franco, abierto, descendiente de familia esclava asentada en Virginia. Vendedor de máquinas de coser y de radios. Cocina bien y él mismo se confecciona sus famosas camisas azules. De escasa estatura, posee un formidable sentido común y es la personificación de la entereza, el humor y la sabiduría popular, así como un archivo viviente de personajes y acontecimientos del condado de Y. y aún del estado de Mississippi.
Eula Varner. Hija de Hill Varner, terrateniente del Recodo del Francés. Mujer de gran belleza, opulencia física y de extraordinaria sensualidad. Encinta de Hoare McCarron, uno de los muchachos del Recodo, se casa con Flem Snopes, quien reconoce como suya a la criatura.
Linda Kohl Snopes. Hija de Eula Varner y de McCarron. Mujer delgada y alta, con un mechón blanco a lo largo de la cabeza, muy atractiva, y que ha heredado la sensualidad de su madre. Se casa con un escultor comunista y en la guerra de España queda sorda por rotura de tímpanos producida por la explosión de una bomba. Interesante y enigmática, confiesa al final del libro su amor hacia Gavin Stevens.
AMBIENTE
El ambiente es, por lo general, rural o el propio de una población cono Jefferson, capital del condado de Y. La acción discurre desde 1920 hasta 1938 y abarca los treinta y ocho años de la condena de Mink.
La mansión es, en esencia, un estudio psicológico de gran número de personajes, un libro de gran hondura humana, impregnado todo él de un hálito de poesía primaria, eficacísima, cuya acción comprende los cuarenta primeros años de este siglo. Como en casi tos sus libros, William Faulkner emplea su personalísima técnica novelística, en algunos momentos difícil, siempre eficaz, y servida por un estilo y por un lenguaje reiterativo, directo, con el que logra efectos de una poesía elemental, inimitable,
La mansión, es, en resumen, un gran acierto de uno de los más grandes escritores de nuestra época.
LA MANSION
INCIPIT
Este libro es el último capítulo y la consumación de una obra concebida y comenzada en 1925. Como sea que el autor gusta de creer, y así lo espera, que su obra completa constituya una porción de literatura viviente y considerando que “vivir” supone movimiento y “movimiento” cambio y alteración y que, en consecuencia, la antítesis del movimiento es la inmovilidad, el éxtasis, la muerte[1], será fácil encontrar discrepancias y contradicciones en el transcurso del os treinta y cuatro años que abraca la presente narración. El propósito de esta nota es, simplemente, hacer saber al lector que el propio autor ha descubierto más contradicciones y discrepancias que las que espera que el lector pueda hallar, contradicciones y discrepancias producidas por el hecho de que el autor cree en la actualidad saber mucho más acerca del corazón humano y sus problemas de lo que sabía hace treinta y cuatro años; y está seguro, además, de que, por haber vivido con sus personajes durante todo este tiempo, los conoce hoy mejor de lo que los conocía entonces.
FINIS
Pero ahora podía exponerse, aunque sólo fuese para demostrarse a sí mismo de lo que era capaz. Y tan pronto como pensó eso, le pareció que él, Mink Snopes, que había pasado la mayor parte de su vida atormentado por problemas y preocupaciones innecesarios, comenzaba a huir, a escapar, a fluir de su propio ser, como si se adormeciese. Casi podía verlo esparciéndose sobre las pequeñas hierbecillas y las delgadas raíces de la maleza, penetrando en los minúsculos agujeros que los insectos abrían en el suelo, sumiéndose en la tierra cada vez más y más abajo, llegando a la región desconocida, ignota, donde una infinidad de seres que, durante su vida se habían amargado con problemas y preocupaciones, se encontraban ahora libres, de modo que era la tierra, el suelo, quien tenía ahora que angustiarse, que apenarse, que afligirse con las esperanzas, las pasiones y los miedos, la justicia y la injusticia y el dolor, dejándoles a ellos libres, mezclados confortablemente, sin que nadie se preocupase de adivinar quiénes eran los demás, porque eran todos iguales, todos buenos, todos valientes, todos desconocidos. Porque todos eran hermosos, altivos, valerosos y desde allí presidían el desfile de los fantasmas y los sueños que constituyen la esencia de la vida humana, Helena y los obispos, los reyes y los ángeles sin hogar, los serafines despectivos y malditos.
W.F.
[1] Cf.Sade
LA OBRA
La aparición de La mansión en 1959 supone uno de los hitos más importantes de la literatura norteamericana moderna, Con ella William Faulkner da fin a la trilogía de los Snopes, que comenzó con “El Villorrio” (1940) y prosiguió con “La ciudad” (1957).
La mansión es una crónica exhaustiva de la vida norteamericana de provincias, un retablo de las más variadas situaciones novelísticas y de las motivaciones humanas más entrañables, surgidas en el proceso vital de unos seres, hijos de la imaginación, que, no obstante, se nos imponen con su insuperable caudal de humanidad.
El lector de Faulkner volverá a encontrar en este libro a los viejos personajes de “El villorrio” y de “La ciudad”, discurriendo con sus pequeñas y grandes miserias; en el ambiente preferido por el autor: los estados del Sur americano.
Flem Snopes, el hombre enamorado del dinero; Eula, su mujer, de electrizante sensualidad; su hija Linda; y la humanísima figura del abogado Stevens, así como infinidad de personajes secundarios, son los protagonistas de esta novela, con la que William Faulkner cierra la que constituye su obra más importante; la saga de los Snopes, sabiamente construida en tres etapas independientes, cada una de las cuales puede leerse sin necesidad de conocer las demás.
ARGUMENTO
Mink Snopes, humilde granjero del Recodo del Francés, entra en litigio con su vecino Jack Houston por haber mantenido éste en sus pastos y en su camada una vaca de su propiedad. El pelti, cuya solución considera Mink injusta y ofensiva, le lleva a la determinación de asesinar a Houston. Mink es condenado a cadena perpetua en la penitenciaría de Parchman y solicita reiteradamente l ayuda de su primo Flem Snopes, hombre de influencia en el condado de Yoknapatawpha y banquero de Jefferson. Flem se la niega. Gracias a su buena conducta en el penal, Mink está a punto de obtener el indulto a los veinte años de prisión, pero Flem, que teme represalias por parte de su primo, manda a presidio a otro de sus parientes para que complique a Mink, en un intento de fuga. Como consecuencia de ello, Mink es condenado a veinte años más de cárcel.
La hija de la mujer de Flem, Linda –viuda de un escultor judío y comunista, y sorda a consecuencia de la explosión de una bomba-, enterada de la injusticia cometida en la persona de Mink, obtiene la libertad de su tío, con la ayuda del abogado Gavin Stevens y de un amigo de éste, V.K. Ratliff. A los trenita y oho años de su ingreso en Parchman, Mink Snopes logra la libertad, se traslada a Jefferson, penetra en la mansión de su primo Flem y lo asesina. Paralela a esta historia, discurre otra no menos importante: la de los frustrados amores enter Linda kohl Snopes y Gavin Stevens.
PERSONAJES
Mink Snopes. Es un hombre de poca corpulencia y escasa estatura. Durante los treinta y ocho años de permanencia en la penitenciaría vive con la esperanza de encontrarse un día en libertad para vengarse de su primo Flem, responsable de su prologado cautiverio. Mink es un tipo cazurro, desconfiado, que vive su resentimiento contra la sociedad con obsesiva intesnsidad.
Flem Snopes. Primo de Mink. De escasa corpulencia física. Impotente sexual. El hombre inteligente de la familia. Gracias a sus inconfesables manejos obtiene uno de los dos bancos de Jefferson. Su amor al dinero le lleva al desprecio absoluto de toda norma moral. Acostumbra vestir de negro, con corbata de lazo, y a cubrirse, cuando va por la calle, con sombrero de “banquero”, que sustituye en su casa y en la oficina por otro de alas anchas, como el que usan los plantadores de algodón. Encarna la frialdad, el egoísmo y el cinismo humanos. A pesar de ello, su muerte, viril y serena, le redime, en parte, de sus pasadas bajezas.
Gavin Stevens. Abogado de Jefferson. Representa, como contrapartida, la espiritualidad del hombre. Generoso, desinteresado, sensible y escéptico. Tipo de mediana estatura, delgado, que viste con buen gusto. Hombre sano de principios, lucha contra la deshonestidad imperante en la sociedad de los estados suristas americanos.
V.K. ratliff. Fornidom robusto. Hombre franco, abierto, descendiente de familia esclava asentada en Virginia. Vendedor de máquinas de coser y de radios. Cocina bien y él mismo se confecciona sus famosas camisas azules. De escasa estatura, posee un formidable sentido común y es la personificación de la entereza, el humor y la sabiduría popular, así como un archivo viviente de personajes y acontecimientos del condado de Y. y aún del estado de Mississippi.
Eula Varner. Hija de Hill Varner, terrateniente del Recodo del Francés. Mujer de gran belleza, opulencia física y de extraordinaria sensualidad. Encinta de Hoare McCarron, uno de los muchachos del Recodo, se casa con Flem Snopes, quien reconoce como suya a la criatura.
Linda Kohl Snopes. Hija de Eula Varner y de McCarron. Mujer delgada y alta, con un mechón blanco a lo largo de la cabeza, muy atractiva, y que ha heredado la sensualidad de su madre. Se casa con un escultor comunista y en la guerra de España queda sorda por rotura de tímpanos producida por la explosión de una bomba. Interesante y enigmática, confiesa al final del libro su amor hacia Gavin Stevens.
AMBIENTE
El ambiente es, por lo general, rural o el propio de una población cono Jefferson, capital del condado de Y. La acción discurre desde 1920 hasta 1938 y abarca los treinta y ocho años de la condena de Mink.
La mansión es, en esencia, un estudio psicológico de gran número de personajes, un libro de gran hondura humana, impregnado todo él de un hálito de poesía primaria, eficacísima, cuya acción comprende los cuarenta primeros años de este siglo. Como en casi tos sus libros, William Faulkner emplea su personalísima técnica novelística, en algunos momentos difícil, siempre eficaz, y servida por un estilo y por un lenguaje reiterativo, directo, con el que logra efectos de una poesía elemental, inimitable,
La mansión, es, en resumen, un gran acierto de uno de los más grandes escritores de nuestra época.
LA MANSION
INCIPIT
Este libro es el último capítulo y la consumación de una obra concebida y comenzada en 1925. Como sea que el autor gusta de creer, y así lo espera, que su obra completa constituya una porción de literatura viviente y considerando que “vivir” supone movimiento y “movimiento” cambio y alteración y que, en consecuencia, la antítesis del movimiento es la inmovilidad, el éxtasis, la muerte[1], será fácil encontrar discrepancias y contradicciones en el transcurso del os treinta y cuatro años que abraca la presente narración. El propósito de esta nota es, simplemente, hacer saber al lector que el propio autor ha descubierto más contradicciones y discrepancias que las que espera que el lector pueda hallar, contradicciones y discrepancias producidas por el hecho de que el autor cree en la actualidad saber mucho más acerca del corazón humano y sus problemas de lo que sabía hace treinta y cuatro años; y está seguro, además, de que, por haber vivido con sus personajes durante todo este tiempo, los conoce hoy mejor de lo que los conocía entonces.
FINIS
Pero ahora podía exponerse, aunque sólo fuese para demostrarse a sí mismo de lo que era capaz. Y tan pronto como pensó eso, le pareció que él, Mink Snopes, que había pasado la mayor parte de su vida atormentado por problemas y preocupaciones innecesarios, comenzaba a huir, a escapar, a fluir de su propio ser, como si se adormeciese. Casi podía verlo esparciéndose sobre las pequeñas hierbecillas y las delgadas raíces de la maleza, penetrando en los minúsculos agujeros que los insectos abrían en el suelo, sumiéndose en la tierra cada vez más y más abajo, llegando a la región desconocida, ignota, donde una infinidad de seres que, durante su vida se habían amargado con problemas y preocupaciones, se encontraban ahora libres, de modo que era la tierra, el suelo, quien tenía ahora que angustiarse, que apenarse, que afligirse con las esperanzas, las pasiones y los miedos, la justicia y la injusticia y el dolor, dejándoles a ellos libres, mezclados confortablemente, sin que nadie se preocupase de adivinar quiénes eran los demás, porque eran todos iguales, todos buenos, todos valientes, todos desconocidos. Porque todos eran hermosos, altivos, valerosos y desde allí presidían el desfile de los fantasmas y los sueños que constituyen la esencia de la vida humana, Helena y los obispos, los reyes y los ángeles sin hogar, los serafines despectivos y malditos.
W.F.
[1] Cf.Sade
¡¡¡QUE GRANDE ERA MI VALLE¡¡¡
.jpg)
Claves líricas. Libro tercero. La pipa de kif.Clave XVII. La tienda del herbolario
XI
¡Verdes venenos¡ ¡yerbas letales
de Paraísos artificiales¡
A todos vence la marihuana
Que da la ciencia del Ramayana.
¡Oh, Marihuana, verde neumónica,
Cannabis índica et babilónica.
Abres el sésamo de la alegría,
Cáñamo verde, Kif de Turquía.
Yerba del Viejo de la Montaña.
El Santo Oficio te halló en España.
Yerba que inicias a los fakires,
Llena de goces y Dies Ires.
¡Verde esmeralda -loa el poeta
persa- tu verde vistió el Profeta¡
(Kif -yerba verde del persa- es
El achisino bhang bengalés.
Charas que fuma sobre el diván,
Entre odaliscas, el Gran Sultán)
FINIS
Se apagó el fuego de mi cachimba,
y no consigo ver una letra.
Mientras enciendo -Taramba timba
Tumba y taramba- pongo una &.
SOBRAN LAS PALABRAS CON UNA IMAGEN DE LA "FUNDACION SOCIEDAD DEL CONOCIMIENTO"
Se llama así porque ya se conocían todos; menos el florero y la chica que se escapó.
Suscribirse a:
Entradas (Atom)